Ordeverstoorders in het voetbal blijken steeds jonger te zijn ten opzichte van voorgaande jaren, met de gevolgen van dien (NOS). Achter deze zorgwekkende trend gaat er heel wat schuil. Wat zijn de oorzaken? Hoe ga je het beste met deze problematiek om? Een belangrijk thema binnen het sociale veiligheidsdomein. Duik samen met Frank van Summeren (adviseur veiligheid) in de wereld van ordeverstoorders in het voetbal. Dit artikel is deel 1 van de tweedelige reeks.

Wat houdt je functie in?

Als adviseur veiligheid bij RONT houd ik me bezig met de aanpak van complexe meervoudige problematiek binnen het domein zorg en veiligheid. Dit omvat onder andere het begrijpen en aanpakken van problemen, het integraal samenwerken met diverse partijen om duurzame oplossingen te realiseren en het versterken van de weerbaarheid van mensen in kwetsbare posities die bijvoorbeeld te maken hebben met criminaliteit. Ordeverstoorders in het voetbal en aanverwante voetbalgerelateerde incidenten is een van de thema’s waarmee ik werk. 

Hoe ben je bij deze functie terechtgekomen?

Na mijn studie Integrale Veiligheid ben ik aan de slag gegaan bij het adviesbureau Partners+Pröpper (P+). Hier was ik actief betrokken bij de aanpak van veelplegers en de problematiek in kwetsbare wijken en verzorgde ik over dit onderwerp tevens presentaties op congressen, workshops en trainingen. Daarna ben ik gaan werken bij het Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid (SBO) waar ik trainingen, cursussen en opleidingen ontwikkelde en organiseerde over uiteenlopende maatschappelijke veiligheidsvraagstukken. Momenteel ben ik adviseur veiligheid bij RONT, gespecialiseerd in de aanpak van complexe meervoudige problematiek op het snijvlak van zorg en veiligheid. Je kunt stellen dat het sociale veiligheidsdomein met focus op veelplegers en kwetsbare wijken een rode draad vormt in mijn carrière.

Wat maakt jouw werk zo leuk?

Dat iedere dag anders is, de afwisseling. Zo werk ik met verschillende organisaties, geef ik trainingen voor overheden zoals gemeenten, provincies, ministeries, politie, openbaar ministerie, Zorg- en Veiligheidshuizen, Veiligheidsregio’s, Regionale Informatie en Expertisecentra en Omgevingsdiensten. Daarnaast denk ik met professionals mee en werk ik samen in teamverband, waarbij strategieën worden bedacht om de complexe meervoudige problematiek op het snijvlak van zorg en veiligheid gezamenlijk aan te pakken. De opgedane kennis en ervaring neem ik vervolgens mee en pas ik toe bij volgende projecten en programma’s.

Ter info: bijna 60% van de ordeverstoorders is onder de 26 jaar. Uit alle incidenten zijn bijna 80% daarvan first offenders, blijkt uit cijfers van de NOS.

Kun je vertellen hoe ordeverstoorders in het voetbal georganiseerd zijn en welke rol zij spelen binnen de voetbalcultuur?

De zogeheten groep van fanatieke supporters bestaat veelal uit verschillende kleinere subgroepen. Slechts een klein deel daarvan zorgt voor problemen binnen en buiten voetbalstadions. Maar niet alleen daar, maar soms ook bij andere gelegenheden. Het is daarmee niet zozeer een probleem van het voetbal, maar veel meer een maatschappelijk probleem. Conflicten tussen rivaliserende supportgroepen is overigens een wereldwijd probleem. Echter, dit is geen nieuwe trend; voetbal heeft nu eenmaal een grote aantrekkingskracht op onder meer jongeren. 

Hoe komt het dat dit geweld vooral voorkomt bij voetbal en minder bij andere sporten?

Voetbal is een van de belangrijkste sporten die wordt uitgeoefend in Nederland. Er is een hoge mate van competitie wat het gedrag van supportgroepen versterkt. Het gaat om bewijsdrang en ergens bij willen horen. Dat zie je vooral terug in de jongere levensfase. 

In het artikel van de NOS wordt als oorzaak – van de steeds jonger wordende groep – ‘de corona-pandemie’ benoemd. Hoe zie jij dit?

Door de beperkende maatregelen met betrekking tot de corona pandemie zijn er een paar jaar niet tot nauwelijks bezoekers op de tribune geweest van voetbalstadions. Hierdoor is er een soort gat ontstaan en verscheen er een grote groep nieuwe aanwas die nog niet eerder frequent naar wedstrijden is geweest. Doorgaans komen er geleidelijk nieuwe supporters bij die worden opgenomen in de gemeenschappen van supporters, nu was dat in mindere mate het geval. Er is minder zicht en dus grip op deze nieuwe groep fanatieke voetbalsupporters omdat ze relatief anoniem zijn. Dit kwam ook tot uiting bij diverse conflicten tussen verschillende subgroepen van fanatieke supporters die dezelfde voetbalclub aanhangen, waarbij de hiërarchie opnieuw moest worden bepaald tussen de jonge aanwas en de oude garde. De gevolgen van de corona pandemie hebben niet enkel betrekking op de voetbalwereld. Wat er in het voetbalstadion gebeurt is een afspiegeling van de maatschappij. In het voetbal wordt het meer uitvergroot. De groep ordeverstoorders duiken ook op bij andere samenkomsten van mensen zoals bijvoorbeeld de demonstraties tegen de avondklok tijdens de pandemie. 

Ook wordt het onder invloed zijn van alcohol en harddrugs genoemd, hoe zit dit? En ontwikkelt dit tot grotere problemen rondom veiligheid?

Moeilijk te zeggen, drank en soft- en harddrugs worden inderdaad gebruikt. Echter, dit is iets van alle tijden en is niet enkel gerelateerd aan de voetbalcultuur. Verdovende middelen worden ook genuttigd in het uitgaansleven en op festivals. De groep ordeverstoorders die drugs gebruikt gaat naar verschillende activiteiten en evenementen waaronder voetbal. Desondanks kan de invloed van alcohol en harddrugs een versterkend effect hebben op het gedrag. Het maakt het lastiger om jezelf te begrenzen en leidt tot competitief gedrag waarbij men meegenomen wordt door sociale druk. Bovendien zijn de ordeverstoorders in sommige gevallen relatief anoniem, waardoor ze mee kunnen gaan in collectief afwijkend ongewenst gedrag zoals het plegen van geweld.

In hoeverre spelen sociale media en technologie een rol bij de activiteiten van ordeverstoorders in het voetbal?

Sociale media maken de communicatie eenvoudiger en toegankelijker en dus ook om deels onder de radar te blijven. Het effect is dat potentiële ordeverstoorders zich makkelijker en sneller bij een al dan niet ‘gepland’ incident kunnen aansluiten. Moeilijker om te monitoren omdat het in de online wereld veelal lastiger te traceren is. Een concreet voorbeeld hiervan is het gebruik van Telegram.